#Eksponat

7 июня 2022

 

 

#Eksponat 
Eń áyyemgi qaraqalpaq hayal-qızlarınıń bas kiyimlerinen biri tóbelik bolıp, oni qaraqalpaq zergerleriniń qanday joqarı sheberlikke iye bolǵanınıń ayqın kórinisi dep aytıwǵa boladı. Tóbelik ádette, juqa gumis, metal plastinadan tegis dóńgelek bas kiyim túrinde islengen bolıp, sáwkeleniń ústinen kiyilgen. Tóbelik marjan, feruza sıyaqlı marjan taslar menen bezetilgen. Aldınǵı tárepi bir-birine kepserlengen eki plastinadan ibarat. Artqı jaǵı bir uzın plastinadan quralǵan bolıp, japıraq tárizli naǵıslar menen bezetilgen. Artqı plastinanıń tómengi bólimine shınjırlar menen biriktirilgen, aralıǵında qızıl marjanlar dizilgen úsh qatar japıraq tárizli plastinalar ilingen. Tóbesi dóńgelek formada, usti ushına hár túrli feruza hám marjan taslar menen biriktirilgen metal bóleksheler menen bezelgen. D.Gladıshev penen I.Muravin (XIX-ásir) turmısqa shıqqan qaraqalpaq hayarllarınıń tóbelikke qusaǵan kúndelikli bas kiyimin táriyplep, onı qasava dep ataǵan: <>.  
Mine, rus ilimpazları usılay  salıstırıp tariyplegen qaraqalpaq kızlarınıń bas kiyimi  tobelik bugingi kúnde Savickiy muzeyiniń eń biybaha eksponatlarınıń biri bolıp bul  biziń zergerlerimizdiń dúnya mádeniyatına qosqan úlken úlesi bolıp esaplanadı.

   

#Экспонат
Среди старинных головных уборов народов Средней Азии особый интерес вызывает один из древнейших головных уборов женщин – «тобелик», который представляет собой наглядный образец высокого мастерства каракалпакских ювелиров. «Тобелик» – изготовлялся обычно из тонкого листового серебра и имел форму круглой плоской шапки, и надевался поверх «саукеле ». Тобелик богато украшался бирюзой, кораллами и другими самоцветами. Передняя часть состояла из двух спаянных между собой пластин, задняя из одной пластины, украшенной лепесткообразным орнаментом. К нижней части задней пластины прикреплена цепочка в три яруса с глазками из кораллов. Макушка круглой формы, на поверхности которой имеются выступы в виде шипов, украшенных вставками бирюзы и кораллов. 
     Д. Гладышев и И. Муравин (19 вв), описывая головной убор, похожий на «тобелик», называют его «касава» и считают его обычным повседневным головным убором замужних женщин. «Касава» выполнена из меди и из серебра, наверху имеются небольшие гнезда со вставками из драгоценных и полудрагоценных камней. 
Головной убор каракалпакских девушек оценили русские ученые. 
На сегодняшний день «Тобелик» является одним из ценнейших экспонатов музея Савицкого и большим вкладом каракалпакских ювелиров в мировую культуру. 
 
 «Каракалпакский костюм» – Научно-художественное издание-фотоальбом, на каракалп. и русс. яз; Нукус: «Илим». 2013.-64 с.
18 – 19 стр.

 


<< #Путешествие_в_музей   #Bul_kún >>