#Техника_Каракалпакской_Вышивки

17 июня 2022

 

 

#Техника_Каракалпакской_Вышивки

      Каракалпакская традиционная вышивка характерна широким разнообразием и яркостью цвета, наиболее популярным видом вышивки у каракалпачек считалось тамбурное шитье – «илме». «Тамбур» представляет собой глухой односторонний свободный шов, которая выполняется по предварительному нанесенному на ткань рисунку иглой, направленными в сторону стежками в виде небольших петелек, связанных между собой наподобие цепочки. С изнанки образуется мелкие пунктирные стежки, обрисовывающие контуры рисунка. Тамбуром вышито большинство предметов женской одежды.

       Кроме тамбурного шва, каракалпачки широко использовали своеобразный «верхшов», при выполнении данного шва нить идет зигзагообразно, либо шов ложится прямыми параллельными рядами. При этом, с обеих сторон ткани образуется одинаковое изображение, эти швы в основном применялись на «кызыл киймешек». Каракалпачки также использовали третий вид шва «терис кайыу» (обратный шов), который шьется диагональными рядами, но при этом в отличие от полукреста стежки ложатся не косо.

      Шов «терис кайыу» создает очень красивую переливчатую шелковистую фактуру поверхности, такой вид шва каракалпачки чаще всего использовали для вышивания «кызыл киймешек» и «шайкалта». Для «шайкалта» (мешок для чая) использовали домотканую синюю бязь, чаще всего клетчатую, что давало возможность четко и равномерно расположить плотные стежки, образующие одновременно фон и узоры, сплошь закрывающие основу.

     Вышивка крестом – «шырыс нагыс», которая представляет собой глухой односторонний счетный шов, выполнялся двумя диагонально пересекающимися стежками при котором с изнанки образуются вертикальные или горизонтальные короткие стежки. Выполняется по белой или синей домотканой материи, редко – по красному сукну. Применяется, главным образом, на «ак киймешек» и «кок койлек».

     Техника каракалпакской вышивки была разнообразной: для каждого типа вышивки существовали характерные швы. Для вышивки по сукну характерен тамбурно-петельный шов. Орнаменты растительного характера чаще всего выполнялись этой техникой одним-двумя стежками. Это давало возможность выявить тонкие изгибы листьев или стебля «туйе табан». Узоры «омыртка», «кой тиси» выполнялись петельным швом «илме» с петлей на одной стороне. Крупные орнаменты «гарга туяк», «сырга» на отдельных «ак жегде» вышивались также этой техникой.

Техника каракалпакской вышивки имеет очень глубокий смысл, который корнями уходит в многовековой и художественный опыт народа.

 

#Qaraqalpaq_kesteshilik_texnikası

    Qaraqalpaq  xalqınıń kesteshiliginde naǵıs tigiwde bir neshe usıllar bolıp  olardan eń kóp paydalanatuǵın usıl ilme tigis (tambur) bolıp tabıladı. Ilme -qalıń bir tárepleme erkin tigis usılı. Gezlemege dáslep iyne menen tuwrı sızıq «suw» naǵıs  salınadı. Onıń eki qaptalınan  kishkene kóriniste bir birine dizilgen  shınjır túrinde keste túsedi. Astarında naǵıstıń súlderi menen punktir sızıq túrinde kesteniń ornı qaladı. Jas qız kelinsheklerdiń kiyimleriniń kóbisi ilme tigis penen kestelenedi.

     Ekinshi túri qayıp tigiw  keste usılı. Bunda sabaq ırǵaq túrinde toqıladı yamasa tigis tuwrı qatar bolıp túsedi. Gezlemeniń eki tárepinde birdey súwret payda boladı. Bunday usıl tiykarınan qızıl kiymeshekte paydalanıladı.

     Kesteniń ushinshi usılı teris qayıw  (glad) dep ataladı. Ol diagonal qatar túrinde islenedi. Teris qayıw usılında toqılǵan naǵıslar  gezlemeniń betine júdá sulıw hám dónip turatuǵın jipek faktura payda etedi. Bunday usılda tiykarınan qızıl kiymeshek hám shay qaltalardı kestelep toqıǵanda paydalanǵan. Shay qalta ushın qolda toqılǵan kók reńli yamasa kóbinese  mayda sızıq jolaqlı bózden paydalanǵan, bul gezleme bir waqıttıń ózinde hám fon, hám naǵıs payda etetuǵın tigistiń tıǵız hám bir tegis orınlanıwın támiyinlep, gezlemeniń fonın tolıq qaplaw múmkinshiligin beredi.

    Jáne bir keste túri – shatrash ( shov krestom)tigis bolıp, ol bir tárepleme qalıń tigis túrinde túsedi. Bunda sabaqlar diagonal túrinde birin-biri kesip ótedi, al astarında bolsa vertikal yamasa gorizontal túrinde tigisler qaladı. Bul usıldan qolda toqılǵan aq yamasa kók gezlemeden, tiykarınan, aq kiymeshek, kók kóylek,aq jegde,shapannıń jeń ushların toqıǵanda paydalanǵan.

     Qaraqalpaq kesteshilik texnikası hár túrli bolǵan: hár bir naǵıs túri ushın soǵan ılayıq tigisler bolǵan. Mısalı bos gezleme mawıtını kestelew ushın ilme tigis qollanılǵan. Ósimlik dún'yasın sáwlelendirgen naǵıslar da usı usıl menen orınlanǵan, sebebi ol japıraqlardıń yaki túye taban ósimligi paqalınıń názik kórinisin anıq kórsetiwge múmkinshilik beredi. Sonlıqtan bul usıl gúl naǵıs dep ataladı. Omırtqa, qoy tisi naǵısları, aq jegdege túsiriletuǵın iri ǵarǵa tuyaq, sırǵa naǵısları da usı usılda orınlanǵan.

 

 


<< #Daǵaza   #Online_Foto_Reportaj >>