Каракалпакские_художники

26 апреля 2022

 

 

Qaraqalpaq_xudojnikleri

Qaraqalpaqstannıń birinshi hayal músinshi-monumentalisti, Ózbekstan Kórkem akademiyası dóretiwshiler awqamı aǵzası Berdimbetova Damegúl Matqurbanovna 1950-jıl 20-oktyabr kúni Amudarya rayonınıń Qıpshaq awılında áskeriy xızmetker shańaraǵında dúnyaǵa kelgen. Nókistegi Berdaq atındaǵı orta mektepte tálim alǵan. Músinshilik ustası kasiplik tálimdi Tashkentte, dáslep P. Benkov atındaǵı Respublika súwretshilik texnikumında, keyininen 1974-jılı A. Ostrovskiy atındaǵı Teatr hám súwretshilik institutın tamamlaǵan. Ustazı Filipp Ivanovich Grishenkoniń onıń jivopisten músinshilikke ótiwinde tásiri úlken boldı. Respublika hám xalıq aralıq kólemdegi kórgezbelerde óziniń dóretpeleri menen qatnasqan. D. Berdimbetova 1970-80-jıllarda aktiv dóretiwshilik penen shuǵıllanǵan. Onıń dóretiwshiligi xalıq miyraslarınıń jarqın nurı, sezim, lirizm menen kórsetilgen. Dóretpelerindegi ápiwayılıq hám shın júrekten islegenligi onıń dóretiwshiliginiń ózine tán ózgeshelik bolıp, olarda azǵana qayǵı, ar-namıs, ózgermeytuǵın kúsh hám sabır bar. Bul jerde qaraqalpaq áyeline tán barlıq unamlı ózgeshelikler sanap ótilgenge uqsaydı.

      Realistik kórkem óner ideyalarına sadıq qalǵan halda, ol tereń sezimler menen sızılǵan dóretpeler jarattı. Olar názik talǵamı hám professionallıǵı menen ajralıp turadı.

      D. Berdimbetova uzaq jıllar Tashkentte jasap dóretiwshilik etti, dáslep texnikumda, keyinirek institutda sabaq berdi. 1983-jılı ol ómir joldası, shıpaker, professor Joldas Quljanov penen birgelikte Nikaraguaǵa jumıs babında sapar etti. Ol jerde ol qayırqomlıq jumıslarında qatnasadı, Nikaragua hayallarına gumanitar járdem kórsetti. 1990 -jıllarda ol Amerika Qurama Shtatları Michigan shtatı Detroyt qalasında jasap, dóretiwshilik etken hám sol jerde 1998-jılı qaytıs bolǵan.

       Házirgi kúnde Qaraqalpaqstan Respublikası Savitskiy atındaǵı mámleketlik kórkem óner muzeyinde Damegúl Matqurbanovnanıń 14 dana músinshilik jumısı saqlanbaqta.

 

 

Qoraqalpoq_rassomlari

     Qoraqalpog‘istonning birinchi ayol haykaltarosh-monumentalisti, O‘zbekiston Badiiy akademiyasi ijodkorlar uyushmasi a’zosi Berdimbetova Damegul Matqurbanovna 1950 yil 20 oktabr kuni Amudaryo tumanining Qipchoq ovulida harbiy xizmatchi oilasida tug‘ilgan. Nukusdagi Berdaq nomidagi maktabda ta’lim olgan. Haykaltaroshlik ustasi kasbiy taʼlimni Toshkentda, dastlab P. Benkov nomidagi Respublika rassomchilik texnikumida, soʻngra 1974 yili A. Ostrovskiy nomidagi Teatr va rassomchilik institutini tamomlagan. Ustozi Filipp Ivanovich Grishenkoning uning rangtasvirdan haykaltaroshlikga o‘tishida ta’siri katta bo’ldi., Respublika va xalqaro miqiyosdagi ko’rgazmalarda o’zining asarlari bilan ishtirok etgan. D. Berdimbetova 1970-80-yillarda faol ijod qilgan. Uning ijodi xalq merosining yorqin nuri, hissiyot, lirizm bilan yoritilgan. Oddiylik va samimiylik uning asarlariga xos xususiyatdir. Ularda jimgina qayg'u, kamtarona g'urur, o'zgarmas kuch va sabr bor. Bu yerda qoraqalpoq ayoliga xos barcha ijobiy xususiyatlar sanab o‘tilganga o‘xshaydi. U o'z asarlariga ayollik, xarakterli xususiyatlar, kuchli energiyaning butun mohiyatini bera oldi.

   Realistik san'at g'oyalariga sodiq qolgan holda, u chuqur his-tuyg'ular bilan chizilgan asarlar yaratdi. Ular nozik ta'mi va professionalligi bilan ajralib turadi.

     Uzoq yillar Toshkentda yashab ijod qildi, dastlab texnikumda, keyinchalik institutda dars berdi. 1983 yilda u turmush o'rtog'i, mutaxassis shifokor, professor Joldas Quljanov bilan birgalikda Nikaraguaga ish taklifiga binoan safar qildi. U erda u xayriya ishlarida qatnashadi, Nikaragua ayollariga gumanitar yordam ko'rsatadi. 1990-yillarda u Amerika Qo'shma Shtatlari Michigan shtati Detroyt shahrida yashab, ijod qilgan va u erda 1998 yili vafot etgan.

        Hozirgi kunda Qoraqalpog’iston Respublikasi I. V. Savickiy nomidagi davlat san’at muzeyida 14 dona haykaltaroshlik ishi saqlanmoqda.

 

 

Каракалпакские_художники

         Первая женщина-скульптор-монументалист Каракалпакстана, член Союза художников Академии художеств Узбекистана Бердимбетова Дамегуль Маткурбановна родилась 20 октября 1950 года в селе Кыпшак Амударьинского района в семье военнослужащего. Училась в школе имени Бердаха в Нукусе. Профессиональное образование мастера скульптора получила в Ташкенте, сначала в Республиканском художественном училище им. П. П. Бенькова, затем в 1974 году в Театрально-художественном институте им. А. Островского. Его наставник, Филипп Иванович Грищенко, способствовал ее переходу от живописи к скульптуре, участвуя со своими работами в национальных и международных выставках. Д. Бердимбетова активно работала в 1970-80 гг. Ее творчество озарено ярким светом, эмоциональностью, лиризмом национального наследия. Ее произведениям свойственна простота и искренность. В них безмолвная скорбь, смиренная гордость, неизменная сила и терпение. Кажется, здесь перечислены все положительные черты каракалпакской женщины. Она смогла передать своим работам всю суть женственности и сильной энергетики.

    Придерживаясь идей реалистического искусства, она создавала произведения, нарисованные с глубоким чувством. Их отличает тонкий вкус и профессионализм.

        Много лет жила и работала в Ташкенте, сначала в техникуме, потом в институте. В 1983 году она вместе с мужем врачем-специалистом, профессором Жолдасом Кулжановым, едет по приглашению в Никарагуа по его работе.  Там она занимается благотворительностью, оказывая гуманитарную помощь женщинам Никарагуа.  В 1990-х она жила и работала в Детройте, штат Мичиган, США, где и умерла в 1998 году.

       В настоящее время 14 работ хранятся в Государственном музее искусств Республики Каракалпакстан им. И. В. Савицкого.

 

 

Karakalpak_artists

The first female monumental sculptor of Karakalpakstan, a member of the Union of Artists of the Academy of Arts of Uzbekistan, Damegul Matkurbanovna Berdimbetova was born on October 20, 1950 in the countryside of Kypshak, Amu Darya region, in the family of a military man. She studied at the school named after Berdakh in Nukus. She received her professional education as a master sculptor in Tashkent, first at the Republican Art School named after. P. P. Benkov, then in 1974 at the Theater and Art Institute. A. Ostrovsky. Her mentor, Philip Ivanovich Grishchenko, facilitated her transition from painting to sculpture, participating with her work in national and international exhibitions. D. Berdimbetova worked actively in 1970-80s. Her work is illuminated with bright light, emotionality, lyricism of the national heritage. Her works are characterized by simplicity and sincerity. They contain silent sorrow, humble pride, unchanging strength and patience. It seems that all the positive features of a Karakalpak woman are listed here. She was able to convey to her works the essence of femininity, character traits, strong energy.

        Adhering to the ideas of realistic art, she created works drawn with deep feeling. They are distinguished by delicate taste and professionalism.

        For many years she lived and worked in Tashkent, first at a technical school, then at an institute. In 1983, she, together with her husband, a specialist doctor, Professor Zholdas Kulzhanov, went to Nicaragua at the invitation of his work. There she does charity work, providing humanitarian assistance to the women of Nicaragua. In the 1990s she lived and worked in Detroit, Michigan, USA, where she died in 1998.

       Currently, 14 of her works are kept in the State Museum of Arts of the Republic of Karakalpakstan named after. I. V. Savitsky.

 


<< Презентация сборника Мариники Бабаназаровой «Живая память. Сталинизм в Казахстане. Прошлое. Память. Преодоление».    Презентация коллективной монографии Мариники Бабаназаровой "Живая память. Сталинизм в Казахстане. Прошлое. Память. Преодоление". >>