Выставка «Научное наследие В. Н. Ягодина в археологии Приаралья».

13 мая 2022

 

 

2022-jıl 13-may kúni Qaraqalpaqstan Respublikası I.V. Savickiy atındaǵı mámleketlik kórkem óner muzeyinde “Aral bo'yi arxeologiyasında V.N. Yagodinning ilimiy miyrasları” atlı kórgizbesi bolıp ótti.

Kórgizbe shólkemlestiriwshisi hám kuratori arxeologiya bólimi baslıǵı, tariyx pánleri kandidati             O.T. Dospanov.

     Kórgezbeden maqset keń jámiyetshilikti hám jas áwlattı Áyyemgi Aral boyındaǵı túrli materiallıq dástúrlerdi xronologik tárepten keń kólemde tanıstırıwdan ibarat bolıp, olardı úyreniwde V.N. Yagodin hám onıń shákirtleri, kásiplesleri qatnasqan.

   Kórgizbede Orta Aziyadaǵı eń áyyemgi diniy (aramey) álippesidagi jazıw, qábirden shıqqan bronzadan jasalǵan qazan, bronza ayna qaldıqları, orta ásirlerde qımbat bahalı suyıqlıqlardı tasıw ushın qollanılǵan arnawlı ılaydan islengen ıdıs (sınap gúzeshe), hár qıylı monshaqlar hám orta ásir shiyshe buyımları kórsetilgen.

Kórgizbe Qaraqalpaqstan arxeologiya ilimiy mektebiniń tiykarın salıwshılarınan biri, tariyx ilimleri doktorı V.N. Yagodinǵa (1932-2016 ) baǵıshlanǵan. V.N. Yagodin 1952-jılda professor S.P. Tolstov basshılıǵında Xorezm arxeologiyalq-etnografiyalıq ekspediciyasında qatnasadı. Ilimge bolǵan qızıǵıwshılıǵı nátiyjesinde Moskvada professor S.P. Tolstovtıń ilimiy basshılıǵında aspiranturanı tabıslı tamamladı. V.N. Yagodin kóp waqtın Tómengi Amudarya arxeologiyası hám Kerder mádeniyatınıń máselelerin úyreniwge baǵıshladi hám Mizdakxan, Tók qala, Qorǵancha, Xaywan qala (Kerder), Kúyik qala, Burlı qala sıyaqlı esteliklerde ilimiy jumısların alıp bardı.  1963-jılda V.N.Yagodin Moskvada SSSR Ilimler akademiyasınıń Etnografiya institutında “Aral teńizi deltası Amudarya arxeologiyalıq estelikleri” temasında kandidatlıq dissertaciyasın jaqladi. Alım Orta Aziya arxeologiyasınıń basqa máseleleri, atap aytqanda, Qubla Aral boyı xalıqlarınıń áyyemgi dáwirdegi diniy isenim tariyxı, kóshpeliler ortasındaǵı munásibetler hám Orta Aziyadaǵı otırıqshı qáwimler tsivilizaciyası menen de shuǵıllanǵan hám usınıń menen birge Ústúrttiń dáslepki kóshpelileri esteliklerinde de ilimiy izertlew jumısların alıp barǵan.  V.N. Yagodinniń uzaq jıllar dawamındaǵı miynetleri mámleket tárepinen waqtında múnásip bahalanıp, “Qaraqalpaqstan Respublikasında xızmet kórsetken ilim ǵayratkeri” ataǵı, “Miynet shuxratı” ordeni menen sıylıqlanǵan, sonıń menen birge, Rossiya arxeologiya jámiyeti aǵzası, Nyu-York Ilimler akademiyasınıń aǵzası hám Avstraliya ilimiy Keńsiniń xalıq aralıq eksperti dárejelerine erisken.  Ústúrtte úzliksiz túrde alıp barılǵan ekspediciyalar nátiyjesinde tas dáwirinen baslap sońǵı orta ásirlerge shekem bolǵan dáwirlerge tiyisli jańa arxeologiyalıq estelikler úyrenildi. V.N. Yagodin 1992-jılı Moskva mámleketlik universitetinde ótkergen "Ásir ortalarındaǵı Aral-Kaspiy teńizler aralıq sharwashı-ańshılar" temasındaǵı ilimiy lekciyası ushın tariyx ilimleri doktorı ilimiy dárejesine eristi. Kórgizbe ashılǵannan keyin V.N. Yagodinniń turmısı hám ilimiy jetiskenliklerine arnalǵan dóńgelek stol sáwbeti bolıp ótti. Dóńgelek stol sáwbetinde Ózbekstan Respublikasınıń ataqlı ilimpazları: Akademik A. Asqarov, t.i.d. professor R. Suleymanov, t.i.d. professor A. Anarbaev, t.i.d. F. Maksudov, t.i.k. A. Iskanderova, t.i.k. M. Turebekov hám taǵı basqa jas arxeolog alımlar,  universitet studentleri hám jámiyetshilik wákilleri qatnastı.

    Ilajdan soń ilaj qatnasıwshıları V.N. Yagodin hám I.V. Savickiy qábirin ziyarat etip, qábirine gúller qoyılıp bul ullı insanlardıń ruwhına duwalar oqıldı.

 

2022-yil 13-may kuni Qoraqalpog'iston Respublikasi I.V.Savitskiy nomidagi davlat san'at muzeyida “Orolbo’yi arxeologiyasida V.N.Yagodinning ilmiy meroslari” ko'rgazmasi bo'lib o'tdi.

Tadbir tashkilotchisi va ko‘rgazma kuratori arxeologiya bo’limi boshlig’i, tarix fanlari kandidati O.T.Dospanov.

Ko'rgazmadan maqsad tomoshabinlar va yosh avlodga Qadimiy Orolbóyining turli madaniy an’analarini xronologik jihatdan keng ko’lamda tanishtirishdan iborat bo'lib, ularni o'rganishda V.N.Yagodin, uning hamkasblari va shogirdlari qatnashishgan.       

      Ko'rgazmada O'rta Osiyodagi eng qadimiy oromiy (aramey) alifbosidagi yozuv, qabrdan chiqqan bronzadan yasalgan qozon, bronza oyna qoldiqlari, o'rta asrlarda qimmatbaho suyuqliklarni tashish uchun qo’llanilgan maxsus sopol idish (simob ko’zacha), turli xil munchoqlar va o'rta asr shisha buyumlari namoyish etilgan. Ko'rgazma Qoraqalpog'iston arxeologiya ilmiy maktabining asoschilaridan biri, tarix fanlari doktori V.N.Yagodinga (1932-2016 ) bag’ishlanadi. V.N.Yagodin 1952-yilda professor S.P.Tolstov boshchiligidagi Xorazm arxeologik-etnografik ekspeditsiyasida qatnashadi. Ilmga bo'lgan qiziqishi natijasida Moskvada professor S.P.Tolstovning ilmiy rahbarligidagi aspiranturani muvaffaqiyatli tamomladi. V.N.Yagodin ko'p vaqtini Amudaryoning quyi tomoni arxeologiyasi va Kerder madaniyatining muammolarini o'rganishga bag'ishladi va Mizdakxon, Tóqqal'a, Qórǵoncha, Xayvanqal'a, Kuyukqal'a, Boǵraxon kabi yodgorliklarda ilmiy ishlarini olib bordi.  1963 yilda V.N.Yagodin Moskvada SSSR Fanlar akademiyasining Etnografiya institutida “Orol dengizi deltasi Amudaryo arxeologik yodgorliklari” mavzusida kandidatlik dissertatsiyasini yoqladi.

Olim O'rta Osiyo arxeologiyasining boshqa masalalari, xususan, Janubiy Orolbóyi xalqlarining qadimiy davrdagi diniy e'tiqodlari tarixi, ko'chmanchilar o'rtasidagi munosabatlar va O'rta Osiyodagi o'troq qavmlar tsivilizatsiyasi bilan ham shug'ullangan va shu bilan birga Ustyurtning dastlabki ko'chmanchilari yodgorliklarida ham ilmiy tadqiqot ishlarini olib borgan.

V.N.Yagodinning uzoq yillar davomidagi mehnati davlat tomonidan o'z vaqtida munosib baholanib, “Qoraqalpog'iston Respublikasida xizmat ko'rsatgan arbob” unvoni, “Mehnat shuhrati” ordeni bilan taqdirlangan, shuningdek, Rossiya arxeologiya jamiyati a'zosi, Nyu-York Fanlar akademiyasining a'zosi va Avstraliya ilmiy kengashining xalqaro eksperti darajalariga erishgan.

Ko'rgazma ochilganidan so'ng V.N.Yagodinning hayoti va ilmiy yutuqlariga bag’ishlangan davra suhbati bo'lib o'tdi. Davra suhbatida O'zbekiston Respublikasining atoqli olimlari, universitet talabalari va jamoatchilik vakillari ishtirok etishdi.

Davra suhbatida O'zbekiston Respublikasining mashxur olimlari: Akademik A. Asqarov, t. i. d. professor R. Suleymanov, t. i. d. professor A. Anarbaev, t. i. d. F. Maksudov, t. i. k. A. Iskanderova, t. i. k. M. Turebekov va boshqa yosh arxeolog olimlar, universitet talabalari va jamoatchilik vakillari ishtirok qilishdi.

     Tadbirdan  so’ng  Davra suhbati ishtrokchilari V. N. Yagodin va I. V. Savitskiy qabirini ziyorat qilib, qabriga gullar qo'yib bu ulug' insonlarning ruhiga duolar o’qishdi.

 

13 мая 2022 года в Государственном музее искусств Республики Каракалпакстан имени И.В. Савицкого состоялось открытие выставки под названием «Научное наследие В. Н. Ягодина в археологии Приаралья».

Организатор мероприятия и куратор выставки заведующий отделом археологии, кандидат исторических наук О.Т. Доспанов.

      Цель выставки – познакомить аудиторию и молодое поколение с различными культурными традициями Древнего Приаралья в широком хронологическом диапазоне, к изучению которых был причастен В.Н. Ягодин, его соратники и ученики.

    На выставке можно увидеть древнейшую в Средней Азии надпись на арамейском языке; бронзовый котелок, входивший в погребальный инвентарь; остатки бронзового зеркала; специальный керамический сосуд (симаб кузача), образцы которых в средние века служили тарной посудой для транспортировки дорогих жидкостей; разнообразные бусы и средневековые изделия из стекла.

 Выставка посвящена одному из основоположников научной школы археологии Каракалпакстана, доктору исторических наук В.Н. Ягодину (1932-2016). В.Н. Ягодин в 1952 году принял участие в Хорезмской археолого-этнографической экспедиции под руководством профессора С.П. Толстова. Интерес к науке увенчался аспирантурой в Москве под научным руководством профессора С. П. Толстова. В. Н. Ягодин уделял много времени научно-исследовательским проблемам археологии низовья Амударьи и Кердерской культуры и проводил работы на памятниках Миздакхан, Ток-кала, Курганча, Хайван-кала, Куюк-кала, Бограхан и др. Кандидатскую диссертацию «Археологические памятники Приаралья дельты Амударьи» В.Н. Ягодин защитил в Москве в Институте этнографии АН СССР в 1963 году.

    Занимался ученый и другими проблемами археологии Средней Азии, в частности – историей религиозных верований античного периода народов Южного Приаралья, связями между кочевниками и цивилизацией оседлых племен в Средней Азии, а также исследованием памятников ранних кочевников Устюрта. Многолетние труды В.Н. Ягодина своевременно были оценены государством, был награжден званием: «Заслуженный деятель Республики Каракалпакстан», орденом «Мехнат шухрати», также являлся членом Русского археологического общества, членом Нью-Йорской Академии наук и Международным экспертом Австралийского научного совета.

       По результатам систематических экспедиций в Устюрте были открыты и изучены новые археологические памятники от каменного века до позднего средневековья. В. Н. Ягодину в МГУ в 1992 году была присвоена степень доктора исторических наук, за научный доклад на тему «Скотоводы-охотники Арало-Каспийского междуморья в середине века».

      После открытия выставки в этот же день состоялся круглый стол, посвященный жизни и научным достижениям В.Н. Ягодина, на котором приняли участие видные ученые: Академик А. Асхаров, т.и.д. профессор Р. Сулейманов, т.и.д профессор А. Анарбаев, т.и.д. Ф.Максудов, т.и.к. А.Искендерова, т.и.к. М. Туребеков, а также научные сотрудники археологии Республики Узбекистан, студенты ВУЗов и общественности.

     После мероприятии участники посетили могилы В. Н. Ягодина и И. В.Савицкого, возложили цветы и помолились за души этих великих людей.


<< #muzeyge_sayahat    "Muzeylar to‘g‘risida"gi qonunga qo‘shimchalar kiritildi. >>